Ενάντια στη Μέρα, σσ. 11-68

ΕΝΑ

Το φως πάνω από τις οροσειρές

σ. 11

Λευκή Πόλη
Μια «ιδανική πόλη» που χτίστηκε στο Σικάγο στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Έκθεσης του 1893. Η έκθεση ήταν μια τεράστιας κλίμακας εξύμνηση του ανθρώπινου πολιτισμού, μια προσπάθεια (μέσα από περίπου 65.000 εκθέματα) παρουσίασης των υψηλότερων επιτευγμάτων του ανθρώπου στη σύγχρονη εποχή. Ήταν ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο, που υπολογίζεται ότι κόστισε, σε σημερινή αξία, μισό εκατομμύριο δολάρια. Περισσότερες πληροφορίες.

Τροχός Φέρις
Η γνωστή «ρόδα» που βρίσκουμε και στα Λούνα Παρκ. Ο πρώτος τέτοιος τροχός κατασκευάστηκε από τον Τζορτζ Ουάσινγκτον Γκέιλ Φέρις τον νεότερο, ειδικά για την Παγκόσμια Έκθεση του 1893. Wikipedia

σ. 12

Terra Firma
Λατινικά: Ξηρά

σ. 15

Πελότα
Άθλημα (γνωστό ως Βασκική Πελότα) που θυμίζει τένις ή σκουός. Υπήρξε ολυμπιακό άθλημα μόνο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1900. Φροντόν λέγεται το γήπεδο όπου παίζεται («τοίχος» στα Ισπανικά). Wikipedia

σ. 20

Φιλί του Λίβερπουλ
Χτύπημα με το κεφάλι (αγγλική αργκό)

σ. 21

Ρίμαν
Georg Friedrich Bernhard Riemann, γερμανός μαθηματικός. Βικιπαίδεια

σ. 22

Σακάκι Νόρφοκ
Φαρδύ και άνετο σπορ σακάκι με ζώνη. Περισσότερες πληροφορίες.

Παντελόνι γκολφ
Σπορ παντελόνι που φτάνει μέχρι λίγο κάτω από το γόνατο. Περισσότερες πληροφορίες.

σ. 25

Λάδι Μακάσαρ
Προϊόν από λάδι καρύδας ή φοινικέλαιο με ιλάνγκ-ιλάνγκ που το χρησιμοποιούσαν σαν πομάδα για τα μαλλιά. Wikipedia

Γραβάτα Άσκοτ
Wikipedia

σ. 27

Χρυσή θεραπεία του Κήλι
Το 1880 ο αμερικανός γιατρός Leslie Keeley άνοιξε ένα σανατόριο για ανθρώπους εθισμένους στο αλκοόλ και το όπιο. Το βασικό μέρος της θεραπείας ήταν ένα παρασκεύασμα που υποτίθεται πως περιείχε χλωρίδια του χρυσού. Τις πρώτες μέρες, οι ασθενείς λάμβαναν ολοένα και μικρότερες δόσεις από την ουσία στην οποία ήταν εθισμένοι, και μετά τους απαγορευόταν τελείως. Wikipedia

σ. 28

Αίγυπτος
Ή Μικρή Αίγυπτος. Περιοχή στο νότιο άκρο του Ιλινόις. Βρίσκεται ανάμεσα σε ποτάμια, κι έχει μια πόλη που λέγεται Κάιρο.

σ. 29

Πετρολέρ
Αναρχικοί που πετούσαν μπουκάλια με βενζίνη (μια πρώιμη μορφή της βόμβας Μολότοφ) κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Παρισιού από τους Πρώσους, το 1870, καθώς και κατά τη διάρκεια της Κομμούνας του 1871).

σ. 34

Ένωση Νέων Μεθοδιστών
Epworth League στο πρωτότυπο.

σ. 36

Μικρή Αίγυπτος
Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της Farida Mazar Spyropoulos, η οποία, στην Έκθεση του Σικάγου το 1893, σκανδάλισε το κοινό χορεύοντας για πρώτη φορά στην Αμερική το χορό της κοιλιάς. Αργότερα, το ψευδώνυμο χρησιμοποιήθηκε και από άλλες χορεύτριες.

σ. 37

Μηχανές Μάξιμ
Ο Χίραμ Στίβενς Μάξιμ ήταν διάσημος εφευρέτης. Εφηύρε το πολυβόλο Μάξιμ, την ποντικοπαγίδα, και πειραματίστηκε πολύ με τον ηλεκτρισμό και τους κινητήρες αεροπλοΐας. Μια περιγραφή του εν λόγω κινητήρα υπάρχει εδώ.

σ. 38

Imbottigliata
Ιταλικά: Εμφιαλωμένη

Προπέλα Τρουβέ
Ο Γκιστάβ Τρουβέ ήταν ο εφευρέτης του εξωλέμβιου κινητήρα και του ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Πολύ σημαντική ήταν και η συμβολή του στη δημιουργία της προπέλας για τα αεροσκάφη.

σ. 39

Γκιμπς
Τζοσάια Ουίλαρντ Γκιμπς, αμερικανός θεωρητικός φυσικός, χημικός, και μαθηματικός, με τεράστια συμβολή στη θερμοδυναμική, τη φυσικοχημεία και το διανυσματικό λογισμό.

Ντε Φόρεστ
Βικιπαίδεια

Κιμούρα
Σουνκίτσι Κιμούρα, σπούδασε στο Γέιλ και γνωρίστηκε με τον Τέσλα.

σ. 40

Όλτρε Τζούμπα
Περιοχή στη νοτιοδυτική Σομαλία.

σ. 43

Προς Κορινθίους Δευτέρα Επιστολή
«ἡδέως γὰρ ἀνέχεσθε τῶν ἀφρόνων φρόνιμοι ὄντες»: κι ενώ είστε εχέφρονες, ανέχεστε ευχαρίστως τους άφρονες.

σ. 44

Old Zip Coon
Αμερικανικό λαϊκό τραγούδι της εποχής (εδώ οι στίχοι), που τραγουδιόταν στον ίδιο σκοπό με ένα άλλο δημοφιλές τραγούδι, το Turkey in the Straw.

σ. 47

Γουάιατ Ερπ
Εμβληματική φιγούρα της Άγριας Δύσης. Υπήρξε σερίφης, αγρότης, κυνηγός βουβαλιών, χαρτοπαίκτης, ιδιοκτήτης σαλούν, εργάτης στα ορυχεία, και αντικείμενο πολλών βιβλίων, ταινιών και τηλεοπτικών σειρών. Wikipedia

Νέλι Μπλάι
Δημοσιογράφος και συγγραφέας, διάσημη για το ρεπορτάζ της σχετικά με τις συνθήκες κράτησης στα αμερικανικά φρενοκομεία. Η Μπλάι προσποιήθηκε την τρελή και ξεγέλασε τους γιατρούς, οι οποίοι την έκλεισαν σε άσυλο, όπου έμεινε δέκα μέρες. Η δημοσιοποίηση του ρεπορτάζ έγινε αιτία να εξεταστεί από την αρχή το θέμα των φρενοκομείων και να υιοθετηθούν πολλές από τις αλλαγές που είχε προτείνει η Μπλάι. Wikipedia

σ. 49

Πατατάκια Σαρατόγκα
Τα γνωστά μας τσιπς εφευρέθηκαν το 1853 στη Νέα Υόρκη από ένα μάγειρα που είχε μπουχτίσει με έναν δύστροπο πελάτη που συνεχώς παραπονιόταν ότι οι τηγανητές πατάτες του ήταν χοντρές και μαλακές. Για να τον εκδικηθεί, έκοψε τις πατάτες σε πολύ λεπτές φέτες και τις τηγάνισε έτσι ώστε να μην μπορούν να φαγωθούν με πιρούνι. Η επιτυχία της συνταγής ήταν άμεση. Την εποχή εκείνη, τα τσιπς ήταν ακόμη γνωστά με το όνομα που τους έδωσε εκείνος ο μάγειρας, και που μάλλον το δανείστηκε από την περιοχή Σαρατόγκα Σπρινγκς της Νέας Υόρκης.

σ. 55

Πίνκερτον […] Μάτι
Το έμβλημα του γραφείου ερευνών Πίνκερτον ήταν ένα ανοιχτό μάτι, με το σύνθημα «δεν κοιμόμαστε ποτέ».

Δικέφαλος αετός
Έμβλημα της Αυστρίας την εποχή της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας

σ. 56

Φραγκίσκος Φερδινάνδος
Ο γνωστός Αρχιδούκας, που η δολοφονία του, το 1914, έδωσε το έναυσμα για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Βικιπαίδεια

σ. 58

Kuchenteigs-Verderbtheit
Δεν πρόκειται για πραγματική σύνθετη γερμανική λέξη, αλλά για εφεύρημα του Πίντσον. Το νόημα είναι αυτό που εξηγεί αμέσως μετά, και είναι αναφορά στο στερεότυπο του αμερικανού αστυνομικού που όλη την ώρα τρώει ντόνατς.

So
«Έτσι», στα Γερμανικά. Στα Ελληνικά θα λέγαμε: «Αλήθεια;»

Πράσινη μπίρα
Στα ελληνικά συνήθως σημαίνει την μπίρα μιας συγκεκριμένης εταιρίας που κυκλοφόρησε πρώτη σε πράσινο μπουκάλι, αλλά εδώ πρόκειται όντως για μπίρα με πράσινο χρώμα. Πίνεται κυρίως την ημέρα του Αγίου Πατρικίου, προστάτη της Ιρλανδίας (ως γνωστόν, πολλοί Αμερικανοί έχουν ιρλανδική καταγωγή).

σ. 59

Eine… Wassermelone
«Ένα καρπούζι», στα γερμανικά. Πρόκειται για κλασικό ρατσιστικό στερεότυπο: ο μαύρος που τρώει καρπούζι.

Nicht wahr?
Γερμανικά. «Έτσι δεν είναι;»

‘st los, Hund?
Γερμανικά. Κατά λέξη «τι γίνεται, σκύλε;» Είναι γερμανική απόδοση της τυπικής φράσης της σημερινής μαύρης κουλτούρας των Η.Π.Α. «’s up, dog?».

Όλοι οι Μαστροποί Μού Φαίνονται Ίδιοι
Κι όμως, πρόκειται για πραγματικό τραγούδι της εποχής («All Pimps Look Alike to Me»), αγνώστου συνθέτη, το οποίο έγινε η βάση (πιο σωστά, κλάπηκε) για το σχετικά πιο γνωστό «Όλοι οι Αράπηδες Μού Φαίνονται Ίδιοι» («All Coons Look Alike to Me»), του μαύρου πρωτοπόρου του ραγκτάιμ Έρνεστ Χόγκαν.

σ. 60

Πλέγμα Βέλσμπαχ
Πλέγμα πυράκτωσης που χρησιμοποιούνταν στις λυχνίες γκαζιού. Πήρε το όνομά του από τον εφευρέτη του, τον αυστριακό επιστήμονα Καρλ Άουερ φον Βέλσμπαχ. Wikipedia.

σ. 61

Βιβλίο Εργατικών Τραγουδιών
Επινόημα του Πίντσον. Πιθανώς ως έμμεση (και ετεροχρονισμένη) αναφορά στο «Μικρό Κόκκινο Βιβλίο Τραγουδιών» που εκδόθηκε από την οργάνωση «Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου» το 1909.

σ. 61

Ιερουσαλήμ
Ύμνος του Χιούμπερτ Πάρι, βασισμένος στο ποίημα του άγγλου ποιητή Γουίλιαμ Μπλέικ (1757-1827) «And did those feet in ancient time», το οποίο είναι ενσωματωμένο στον πρόλογο του «Milton: a poem». Ο τελευταίος στίχος λέει «στης Αγγλίας τα πράσινα κι ωραία μέρη». Wikipedia

Τρίτη της Πικαρδίας
Μουσική πρακτική, ιδίως της Αναγέννησης και του Μπαρόκ, κατά την οποία μια σύνθεση γραμμένη σε ελάσσονα τρόπο τελειώνει σε μείζονα, δηλαδή με την τρίτη βαθμίδα της συγχορδίας οξυμένη έτσι ώστε να σχηματίζει διάστημα μεγάλης τρίτης με την τονική.

σ. 63

Πανατέλα
Είδος πούρου. Μακρύ και σχετικά λεπτό.